Sygn. akt I C 2855/20
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 czerwca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Irena Żarnowska-Sporysz

Protokolant: Sara Franiak

po rozpoznaniu w dniu 6 czerwca 2022 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M. i C. M.

przeciwko (...) Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w K.

o zapłatę

1.  zasądza od strony pozwanej (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. na rzecz powodów M. M. i C. M. łącznie do ich majątku wspólnego kwotę 83.645,85 zł (osiemdziesiąt trzy tysiące sześćset czterdzieści pięć złotych osiemdziesiąt pięć groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 82.034,62 zł od dnia 27 marca 2020 roku do dnia zapłaty, od kwoty 94,02 zł od dnia 25 kwietnia 2020 roku do dnia zapłaty i od kwoty 1517,21 zł od dnia 2 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powodów łącznie do ich majątku wspólnego kwotę 6.417 zł (sześć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) z ustawowymi odsetkami od prawomocności wyroku do dnia zapłaty – tytułem zwrotu kosztów postepowania.

Sygn. akt I C 2855/20

Uzasadnienie wyroku z dnia 20 czerwca 2022

Pozwem z dnia 11 maja 2020r powodowie M. M. i C. M. wnieśli przeciwko (...) Bankowi (...) w K. o zasądzenie kwoty 82.128,64 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 82034,62 zł od 27,03.2020r do dnia zapłaty i od kwoty 94,02 zł od dnia 25 kwietnia 2020r do dnia zapłaty . Wnieśli też o zasądzenie kosztów postępowania .

W uzasadnieniu podali ,że zawarli umowę kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do (...) z dnia 04 lipca 2008r na kwotę 80000 zł .

Obecnie domagają się zwrotu na podstawie art. 405 kc w zw. z art. 410 kc nienależnego świadczenia . Podstawą żądania jest art. 15 ustawy z dnia 20 lipca 2001r o kredycie konsumenckim i tzw. sankcja kredytu darmowego , a na wypadek nieuznania zasadności tej podstawy prawnej domagają się stwierdzenia nieważności umowy , ewentualnie wobec bezskuteczności warunku walutowego tj. klauzuli indeksacyjnej – pozostawienie kredytu jako złotowego ze stawką LIBOR.

Podstawą sankcji kredytu darmowego jest niedopełnienie przez bank wymogów określonych w ustawie o kredycie konsumenckim , konkretnie niepoinformowanie powodów o jednym z elementów kosztu kredytu jakim jest spread walutowy. S. walutowy to dodatkowy koszt kredytu wynikający z różnicy kursu kupna i kursu sprzedaży waluty, który jest stosowany przez bank. Powodowie dla przykładu podają ,że przy stałym , jednakowym kursie waluty wypłata kredytu jako równowartość 40100,25 CHF po kursie kupna 1,995 to była kwota 80.000 zł, a spłata tego salda (...).25 CHf po kursie sprzedaży tj. 2, (...) dawała kwotę 84976,44 zł ( już tego samego dnia tj. dnia wypłaty kredytu). Różnica stanowiła kwotę 4.976,44 zł która już na wstępie podwyższała kwotę do spłaty, a która też jednocześnie stanowiła bazę do naliczania odsetek i która nie została uwzględniona w kosztach kredytu.

Sankcja kredytu darmowego powoduje ,że kredytobiorcy zobowiązani są do zwrotu jedynie kapitału kredytu bez żadnych dalszych kosztów . Skoro tak to powodowie dzielą kapitał kredytu tj. 80.000 zł na 228 miesięcy na jaki rozłożono raty kredytu co daje kwotę 350,88 zł miesięcznie. Do tej pory spłacali kredyt przez 140 miesięcy co oznacza ,że powinni zapłacić 49.123,20 zł ( 140 X 350,88 zł ) . Faktycznie jednak zapłacili przez te 140 miesięcy kwotę 131.251,84 zł , więc żądają zwrotu nadpłaty tj. różnicy pomiędzy kwotą 131.251,84 zł a kwotą 49.123,20 zł, która to różnica wynosi 82.128,64 zł .

Zdaniem powodów w przypadku nieważności umowy powodowie mają roszczenie o zapłatę 50.806,94 zł tj. różnicy pomiędzy kwotą faktycznie wpłaconą a kapitałem kredytu jaki otrzymali.

Przy nieważności samej klauzuli indeksacyjnej powodom należałaby się kwota 52.792,21 zł tytułem zwrotu nadpłaty.

Żądanie ewentualne stwierdzenia nieważności umowy powodowie opierają na sprzeczności umowy z art. 353 1kc w zw. z art. 69 prawa bankowego i art. 58 kc z uwagi na brak określenia świadczenia głównego

( kwoty kredytu) i pozostawienie bankowi swobody w jego określeniu , a nadto na zawartych w umowie klauzulach abuzywnych dotyczących mechanizmu indeksacji.

Bank przy pomocy kursu sprzedaży dowolnie steruje wysokością zobowiązania kredytobiorcy – co narusza istotę stosunku zobowiązaniowego wprowadzając do niego zasadę nadrzędności jednej ze stron . Przez to nie istnieje możliwość ustalenia wysokości zobowiązania

W sprzeciwie od wydanego nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym pozwany (...) Bank (...) w K. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu podniósł ,że powodowie wpłacili do banku tytułem spłaty kredytu 86.194,50 zł i 38.797,96 CHF. Nadto zaprzeczył istnieniu klauzul abuzywnych dotyczących indeksacji, , zaprzeczył aby umowa była sprzeczna z art. 353 1kc czy tez by zawierała niedozwolone klauzule oraz aby istniały podstawy do zastosowania sankcji kredytu darmowego .

Ponadto bank podniósł ,ż powodowie nie wykazali roszczenia, podniósł też zarzut przedawnienia .

Pismem z dnia 2 grudnia 2021r powodowie rozszerzyli żądanie pozwu

( k. 261 ) i wnieśli w ramach żądania głównego o zasądzenie kwoty 38.693,42 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 37082,19 zł od 27,03.2020r do dnia zapłaty i od kwoty 94,02 zł od dnia 25 kwietnia 2020r do dnia zapłaty i od kwoty 1517,21 zł od dnia 2 grudnia 2021r do dnia zapłaty, a także o zasądzenie 12.782,45 CHF z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 27 marca 2020r do dnia zapłaty.

Natomiast w ramach żądania ewentualnego powodowie wnieśli o zasądzenie kwoty 83645,85 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 82034,62 zł od 27,03.2020r do dnia zapłaty i od kwoty 94,02 zł od dnia 25 kwietnia 2020r do dnia zapłaty i od kwoty 1517,21 zł od dnia 2 grudnia 2021r do dnia zapłaty.

Wyjaśnili ,że na etapie przedsądowym bank przedstawiał im zaświadczenie o spłacie w złotych polskich i na ich podstawie powodowie skonstruowali pozew. Bank w piśmie z 6 sierpnia 2021 r podał ostateczną historie spłaty w tym wpłaty we frankach. Wobec tego powodowie modyfikują pozew jak w niniejszym piśmie przy czym zaznaczają ,że gdyby możliwe było zasądzenie całego powództwa w złotówkach – to dotychczasowe powództwo

byłoby powództwem ewentualnym .

Rozszerzenie żądania zapłaty z tytułu sankcji kredytu darmowego o kwotę 1517,21 zł dotyczy rat uiszczonych przez powodów w okresie od maja 2020r do listopada 2021r.( a konkretnie według przyjętej zasady – różnicy pomiędzy wpłaconymi ratami a kwotą jaką winni zapłacić w tym czasie ) Wartość przedmiotu sporu według tego pisma to 83.647 zł -k. 161

Ostatecznie na rozprawie dnia 06 czerwca 2022r wnieśli o zasądzenie kwot z tytułu sankcji kredytu darmowego jako żądanie główne a jako żądanie ewentualne zapłaty z tytułu nieważności umowy .

Stan faktyczny:

Dnia 04 lipca 2008 r zawarta została w K. pomiędzy (...) Bankiem (...) SA z siedzibą w K. a M. M. i C. M. umowa o mieszkaniowy kredyt hipoteczny w złotych indeksowany kursem (...) nr (...). Umowa opiewa na kwotę kredytu 80.000 zł, przeznaczona na spłatę zobowiązań w (...) Bank (...) SA i refinansowanie innych kosztów .

W umowie wskazano; par.2 – prowizje , par. 3 – oprocentowanie i marżę, par.15 – wymienia załączniki do umowy w liczbie 6 w tym załącznik nr 5 ( dodatkowe postanowienia umowy - informacje o kredycie konsumenckim ), w którym podano w jego ust. 5 - całkowity koszt kredytu wynoszący 41726,34 zł , na który składają się : prowizja , odsetki, ubezpieczenie spłaty kredytu, jednorazowa opłata za podwyższone ryzyko z tytułu udzielenia kredytu z niskim wkładem, inne koszty – razem 41.726,34 zł oraz koszt zabezpieczenia 319,00 zł – tj. łącznie 42.045,34 zł.

D.: umowa -k. 30 i nast., załącznik nr 5 do umowy -k. 37-b.

W umowie podano w par.2 warunki uruchomienia kredytu w złotych oraz to ,że jego równowartość w (...) ustalona zostanie po kursie kupna obowiązującego w dniu uruchomienia pierwszej transzy.

W pr.4 umowy ustalono warunki spłaty kredytu i odsetek do których stosowany będzie przelicznik według kursu sprzedaży waluty obowiązującego w banku z dnia wymagalnej raty.

D.; Umowa -k. 30 i nast.

Dnia 24 lutego 2020r powodowie złożyli bankowi oświadczenie w trybie art. 15 ustawy o kredycie konsumenckim

D.; oświadczenie powodów -k. 39

Powodowie w okresie: od sierpnia 2008r do czerwca 2021r r wpłacili do banku kwotę : 71580,95 zł oraz 18623,69 CHF

D.: zaświadczenie banku wpłaty za ten okres – k. 256- 259

Następnie w okresie od lipca 2021 do listopada 2021 wpłacili kwotę 2.200,19 zł

D. : wpłaty -k. 268

Z zaświadczenia banku – k. 305 i nast. wynika ,że do 25 listopada 2021r powodowie wpłacili łącznie ( w tym z ratami we frankach ) kwotę 140 511,64 zł -k. 308.

Od początku umowy do listopada 2021 było 159 rat.

Stan faktyczny ustalono w oparciu o cytowane dokumenty i zeznanie powodów . Powodowie cofnęli wniosek o opinię biegłego ( k. 350)

Złożyli też oświadczenia – dotyczące żądania ewentualnego unieważnienia umowy z uwagi na sprzeczność ustawy z art. 58 i art. 353 1kc mianowicie ,że nie godzą się na pozostawienie umowy z klauzulami czyniącymi ją nieważną i domagają się jej unieważnienia świadomi konsekwencji z tym związanych

Stan prawny :

Powództwo w zakresie żądania głównego jest uzasadnione. Oparte jest na przepisie art. 15 ustawy z dnia 20 lipca 2001r o kredycie konsumenckim tj. wersji ustawy obowiązującej w chwili zawarcia umowy, która jest stosowana do spraw wszczętych i niezakończonych do wejścia w życie nowej ustawy na mocy art. 66 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim.

Zgodnie z jego treścią w przypadku naruszenia przez kredytodawcę postanowień art. 4-7 w/w ustawy treść zawartej umowy ulega zmianie w ten sposób ,że konsument po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia obowiązany jest do zwrotu kredytu bez oprocentowania i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy za wyjątkiem kosztów z ust.3 tego przepisu dotyczących kosztów zabezpieczenia i ubezpieczenia kredytu.

Art. od 4-7 w/w ustawy dotyczą informacji o kredycie jakie powinien uzyskać kredytobiorca. Zgodnie z art.4 ust 2 p. 6 powinna to być informacja o koszcie kredytu i rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania, o których mowa w art.7 ust. 1,2 . Art.7 ust.1 mówi co to jest całkowity koszt kredytu a mianowicie że są to wszystkie koszty wraz z odsetkami i innymi opłatami i prowizjami, do których zapłaty obowiązany jest konsument za wyjątkiem m. innymi kosztów wynikających ze zmiany kursów walut.

Tak więc wynika z ustawy , że tylko co do wyjątków ściśle wymienionych w tym przepisie nie stosuje się zasady informacji o kosztach kredytu i w tych wyjątkach ( wymienionych enumeratywnie ) nie mieści się pozycja koszt spreadu walutowego , który jednakże faktycznie jest kosztem kredytu i który w tych kosztach kredytu powinien się znaleźć.

Bez znaczenia jest przy tym to , jaką w sumie kwotę z tytułu tego kosztu powodowie faktycznie zapłacili ani ,że część kredytu spłacana była bezpośrednio we frankach a tylko część w złotówkach po kursach ustalanych przez bank z zastosowaniem właśnie tego spreadu . Sam bowiem fakt niepoinformowania konsumenta o takim koszcie kredytu wynikającym ze spreadu jest już naruszeniem przepisów art. 4- 7 ustawy o kredycie konsumenckim . Ani w umowie ani w jej załącznikach w tym w załączniku nr 5 nie zawarto informacji o kosztach kredytu związanych ze spreadem.

Bank tłumaczy się m. innymi tym ,że tego kosztu nie da się z góry określić .

Na taką sytuację zastosowanie ma art. 4 ust. 3 ustawy o kredycie konsumenckim , który stanowi że jeżeli nie jest możliwe podanie kosztów, do których poniesienia zobowiązany jest konsument należy określić ich szacunkową wysokość oraz okoliczności od których zależy ich ostateczna wysokość i obowiązek zapłaty przez konsumenta.

Takiej szacunkowej wartości bank nie podał ani w ogóle nie wspomniał w tych kosztach o spreadzie.

Zmiana kursów walut o którym mowa w art. 7 ustawy, ktorej nie dotyczy obowiązek informacji o koszcie kredytu to osobny koszt , natomiast spread walutowy ( różnica pomiędzy kursem kupna i sprzedaży stosowana w danym banku ) to jeszcze inny koszt kredytu, który w przypadku niniejszej umowy nie został powodom podany choć istniał taki obowiązek. S. może się różnie kształtować. W przypadku pozwanego banku w okresie trwania umowy kredytowej zawartej z powodami wynosił 6,03 % na początku umowy w październiku 2008r wynosił 7% , w listopadzie 2008r wynosił 8,03 % i taki był do roku 2014r, w lipcu 2014r wynosił 9% ( vide – zrzuty ze stron internetowych banku , -k. 6-8 ) . S. walutowy jest identyfikowany jako osobna pozycja kosztowa niezależnie od kosztu kursowego – vide – opinia (...)k. 70 i opinia NBP -k. 72

Brak w umowie i jej załącznikach informacji o kosztach związanych ze stosowaniem spreadu ( wyrażonej choćby szacunkowo ) jest naruszeniem art.4-7 ustawy i uzasadnieniem do zastosowania sankcji kredytu darmowego z art. 15 cytowanej ustawy . Powodowie zatem są zobowiązani do spłaty tylko kwoty kapitału kredytu . Winni zatem nadal spłacać kredyt w ratach równych wynikających z podzielenia kwoty kredytu tj. 80.000 zł na ilość ustalonych w umowie rat czyli 228 tj. po 350,88 zł miesięcznie. Nadwyżka tego co do tej pory spłacili należy im się do zwrotu.

Sankcja kredytu darmowego została wyrażona w żądaniu głównym powodów jako podstawa roszczenia. Uznanie zasadności roszczenia głównego opartego na tej podstawie czyni zbędnym ustalenia co do nieważności umowy w oparciu o art. 353 1kc w zw. z art. 69 prawa bankowego i art. 58 kc. Sankcja kredytu darmowego wyłącza zastosowanie sankcji nieważności opartej na art. 58 kc gdyż jest przepisem szczególnym w stosunku do przepisów ogólnych kc.

Niezależnie od tego stwierdzić należy iż gdyby powodowie nie korzystali z art. 15 ustawy o kredycie konsumenckim , zasadnym byłoby iż żądanie zasądzenia kwot wskazanych w pozwie z tytułu nieważności umowy z uwagi na zawarte w niej niedozwolone klauzule dotyczące mechanizmu indeksacji spełniające przesłanki z art. 385 1kc, a przez to niewiążące stron i skutkujące ( z uwagi na to ,że dotyczą głównych świadczeń stron i są określone niejednoznacznie ) nieważnością umowy bowiem bez nich umowa nie może funkcjonować . Brak w umowie głównych świadczeń stron pozostaje też w sprzeczności z art. 353 1 i 69 prawa bankowego co też skutkuje nieważnością umowy na mocy art. 58 par.1 kc. Mechanizm indeksacji powoduje ,że kredytobiorca nie wie jaka będzie wysokość kolejnej jego raty ( bo ta zależy od niemożliwego do przewidzenia kursu franka i od spreadu stosowanego przez bank ) , nie wie też w związku z tym ile wynosić będzie jego saldo przeliczane na złotówki . Saldo to przecież wysokość zobowiązania kredytobiorcy i wysokość wierzytelności banku czyli istotny element umowy, główne świadczenie stron. Te elementy umowy nie były negocjowane a wyłączne prawo banku do kształtowania wysokości raty kredytu i salda w połączeniu z brakiem jakiejkolwiek granicy ryzyka dla powodów wzrostu kursu waluty czyni te klauzule sprzeczne z dobrym obyczajem i rażąco naruszające interes konsumenta.

Wyliczenie zasądzonych kwot w wyroku z tytułu sankcji kredytu darmowego.

Zasądzono kwotę jakiej się powodowie domagali tj. 83.645,85 zł ( pismo powodów – k. 261) czyli całą kwotę żądania określoną w złotówkach wyliczoną z godnie z zasadą sankcji kredytu darmowego. W okresie od sierpnia 2008 do listopada 2021 powodowie spłacali kredyt przez 159 miesięcy co oznacza ,że powinni zapłacić 55.789,92 zł ( 159 rat X 350,88 zł ) kwota 350,88 zł to jest wysokość jednej raty wynikającej z podzielenia kwoty kredytu 80.000 zł na 228 rat w jakich kredyt miał być spłacony )

Faktycznie jednak powodowie zapłacili przez te 159 miesięcy kwotę 140 511,64 zł , więc różnica wynosi 84.721.72 zł. ( 140511,64 zł – 55789,92 zł ) Powodowie domagali się zapłaty w sumie 83.645,85 zł i taką sąd zasądził z odsetkami za opóźnienie od kwoty 82.034,62 zł od 27.03.2020r do dnia zapłaty , od kwoty 94,02 zł od dnia 25 kwietnia 2020r do dnia zapłaty, od kwoty 1517,21 zł od dnia 2 grudnia 2021r tj. od dat kiedy bank był wzywany o zwrot w/w kwot a to w myśl reguły art. 455 i 481 kc. Powodowie sami przeliczyli wpłacone we frankach raty na złotówki po kursie z dnia spłaty każdej z rat.

O kosztach postępowania orzeczono na zasadzie art. 98 kpc tj. zasądzono od przegrywającej strony pozwanej na rzecz powodów poniesione przez nich koszty czyli opłatę od pozwu 1000 zł i stawę adwokacką 5400 zł plus opłatę skarbową 17 zł od pełnomocnictwa.