Sygn. akt I C 5600/23

WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., 13 marca 2024Sąd Okręgowy w Krakowie I Wydział Cywilnyw składzie następującym:Przewodniczący : sędzia (del.) Anna BaranProtokolant: Mariola Wilkpo rozpoznaniu 11 marca 2024 r. w K.na rozprawiesprawy z powództwa P. K., M. K. przeciwko (...) S.A w W. o zapłatęoraz z powództwa wzajemnego (...) S.A w W. przeciwko P. K., M. K. o zapłatęI.  zasądza od pozwanego (...) S.A w W. - łącznie - na rzecz powodów: P. K., M. K., 126 640,05 zł (sto dwadzieścia sześć tysięcy sześćset czterdzieści złotych pięć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia liczonymi od 9 lutego 2024 r. do dnia zapłaty;II.  oddala dalej idące powództwo główne;III.  zasądza od pozwanego (...) S.A w W. - łącznie - na rzecz powodów : P. K., M. K., 2 662,64 zł (dwa tysiące sześćset sześćdziesiąt dwa złote sześćdziesiąt cztery grosze) kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;IV.  oddala w całości powództwo wzajemne;V.  zasądza od pozwanego (...) S.A w W. - łącznie - na rzecz powodów : P. K., M. K., 10 800,00 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych) kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.Sygn. akt I C 5600/23
UZASADNIENIE
wyroku z 13 marca 2024 r. Powodowie: P. K. i M. K. w pozwie przeciwko (...) S.A z siedzibą w W. wnieśli o:1.  zasądzenie od pozwanego łącznie (ewentualnie solidarnie bądź in solidum) na rzecz powodów tytułem zwrotu świadczenia nienależnego spełnionego od dnia zawarcia umowy do dnia 03.11.2023 r. w wykonaniu nieważnej umowy, kwot:a)  201 785,51 PLN wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 15-go dnia od dnia doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;b)  32 131,45 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 15-go dnia od dnia doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;2.  zasądzenie od pozwanego łącznie (ewentualnie solidarnie bądź in solidum) na rzecz powodów zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle podwójnej stawki minimalnej, ze względu na nakład pracy pełnomocnika, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.Powodowie na uzasadnienie swojego żądania podnieśli, że zawarli z poprzednikiem prawnym pozwanego, jako konsumenci, umowę o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych, udzielony w złotym polskim denominowany kursem (...). Umowa kredytowa zawarta z pozwanym jest dalece wadliwa i zawiera klauzule abuzywne, których wyeliminowanie pociąga za sobą nieważność całej umowy. Treść umowy nie była przez powodów indywidualnie negocjowana zaś kształtuje ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszający interesy konsumenta. Brak jest jednocześnie możliwości zastąpienia wadliwych postanowień innymi. Nieważność umowy wynika ponadto z naruszenia zasady swobody umów oraz zasad współżycia społecznego.Pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu wedle norm przypisanych. Pozwany wniósł powództwo wzajemne, w ramach którego zakwestionował zarzut nieważności (bezskuteczności) umowy kredytu we frankach oraz wniósł o zasądzenie solidarnie od powodów (pozwanych wzajemnych) kwoty 222 240,02 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia doręczenia odpisu pozwu wzajemnego do dnia zapłaty (ewentualnie zasądzenie ww. kwoty w częściach równych po 111 120,01 zł od każdego z powodów).Pozwany podniósł, ż umowa kwestionowana przez powodów stanowi ważne i skuteczne zobowiązanie, albowiem nie narusza obowiązujących przepisów prawa (w tym bankowego), natury stosunku prawnego, zasad współżycia społecznego czy też dobrych obyczajów. Umowa nie zawiera klauzul abuzywnych zaś jej postanowienia były indywidualnie negocjowane i nie naruszają interesów konsumenta. Bank podniósł, że w trakcie procedury zawierania umowy prawidłowo wywiązał się z obowiązków informacyjnych, albowiem udzielił kredytobiorcy niezbędnych pouczeń w przedmiocie ryzyka związanego z umową kredytu powiązanego z walutą obcą. Powodowie zaakceptowali to ryzyko, świadomie decydując się na zawarcie tego typu umowy z uwagi na jej ówczesne korzyści ekonomiczne. Pozwany podkreślił, że tabele kursów walut obcych stosowane przez niego do przeliczeń odzwierciedlają realia rynkowe i mają charakter obiektywny. Z uwagi na powyższe okoliczności roszczenia powodów jest bezpodstawne, niemniej jednak w razie ewentualnego stwierdzenia abuzywności poszczególnych postanowień umowy, istnieje możliwość utrzymania umowy w zmienionym kształcie. Pozwany zakwestionował, aby kredyt został zawarty na cele konsumenckie.W odpowiedzi na pozew wzajemny (k. 180) powodowie (pozwani wzajemni) wnieśli o oddalenie powództwa wzajemnego w całości oraz zasądzenie od powoda wzajemnego kosztów procesu. Podnieśli ponadto zarzut potrącenia przysługującej im wierzytelności w kwotach 32 131,45 CHF (tj. 147 094,56 PLN) oraz 201 785,51 PLN, stanowiącej świadczenie nienależne, będące równowartością spłat dokonanych na rzecz pozwanego (powoda wzajemnego) na mocy nieważnej umowy w okresie od dnia zawarcia umowy, tj. od 27 stycznia 2005 r. do 3 listopada 2023 r. – z wierzytelnością pozwanego (powoda wzajemnego) w kwocie 222 240,02 PLN z tytułu świadczenia nienależnego spełnionego na rzecz strony powodowej (pozwanych wzajemnie) w wykonaniu nieważnej umowy.I.  Ustalenia faktyczne. Powodowie, 30 listopada 2004 r. (wpływ do banku 16 grudnia 2004 r.) wnioskowali do (...) Bank S.A o udzielenie kredytu hipotecznego w wysokości 230 000 zł w walucie (...) na okres 20 lat z przeznaczeniem na refinansowanie kredytu mieszkaniowego w (...) Banku S.A. Bank wydał pozytywną decyzję kredytową. Dowody: wniosek kredytowy k. 102-105, analiza kredytowa k. 106-114, decyzje kredytowe k. 115-118.Powodowie, 27 stycznia 2005 r. zawarli z (...) Bankiem S.A. z siedzibą w W. umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem (...). Umowa stanowi m.in., że:


    Celem kredytu jest refinansowanie kredytu mieszkaniowego E. udzielonego przez (...) Bank S.A. I Oddział w K. (§ 1 ust. 1 pkt 1);

    Kwota kredytu wynosi 230 000,00 zł (§ 1 ust. 2);

    Walutą waloryzacji kredytu jest (...) (§ 1 ust. 3);

    Okres kredytowania wynosi 240 miesięcy, tj. od dnia 2005-01-27 do dnia 2025‑01-27 (§ 1 ust. 4);


    Wariant spłaty kredytu to malejące raty kapitałowo-odsetkowe (§ 1 ust. 5);

    Prowizja wynosi 0,00 % kwoty kredytu tj. 0,00 zł (§ 1 ust. 7);

    Oprocentowanie kredytu w stosunku rocznym w dniu zawarcia umowy wynosi 2,95% (§ 1 ust. 8);

    Prawne zabezpieczenie kredytu stanowi m.in. hipoteka kaucyjna wpisana na pierwszym miejscu do kwoty 345 000,00 zł ustanowiona na nieruchomości określonej w § 2 i wpisana do KW (…) (§ 3 ust. 1);

    MultiBank udziela kredytobiorcy na jego wniosek kredytu hipotecznego przeznaczonego na cel określony w § 1 ust. 1 zwanego dalej kredytem, w kwocie określonej w § 1 ust. 2, waloryzowanego kursem kupna waluty (...) wg tabeli kursowej (...) Banku S.A. Kwota kredytu wyrażona w (...) jest określona na podstawie kursu kupna waluty (...) z tabeli kursowej (...) Banku S.A. z dnia i godziny uruchomienia kredytu (§ 7 ust. 1);

    Kredyt oprocentowany jest według zmiennej stopy procentowej (…) (§ 11 ust. 1);

    Raty kapitałowo-odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży (...) z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50 (§ 12 ust. 4);

    Wcześniejsza spłata całości kredytu lub raty kapitałowo-odsetkowej a także spłata przekraczająca wysokość raty powoduje, że kwota spłaty jest przeliczana po kursie sprzedaży (...) z tabeli kursowej (...) Banku S.A., obowiązującym na dzień i godzinę spłaty (§ 14 ust. 5);

Integralną część umowy stanowi „Regulamin udzielania kredytu hipotecznego dla osób fizycznych – M.”(§ 27 ust. 1). Zgodnie z ww. Regulaminem:


    Kredyt waloryzowany udzielany jest w złotych, przy jednoczesnym przeliczeniu na wybraną przez kredytobiorcę walutę (§ 1 ust. 3);

    Wysokość każdej raty odsetkowej lub kapitałowo-odsetkowej kredytu waloryzowanego kursem przyjętej waluty określona jest w tej walucie, natomiast jej spłata dokonywana jest w złotych po uprzednim jej przeliczeniu wg kursu sprzedaży danej waluty, określonym w tabeli kursowej (...) Banku S.A. na dzień spłaty (§ 24 ust. 2);

    Wysokość rat odsetkowych i kapitałowo-odsetkowych kredytu waloryzowanego wyrażona w złotych, ulega comiesięcznej modyfikacji w zależności od kursu sprzedaży waluty, według tabeli kursowej (...) Banku S.A. na dzień spłaty (§ 24 ust. 3);

    Wcześniejsza spłata całości kredytu lub raty kapitałowo-odsetkowej kredytu waloryzowanego, a także spłata przekraczająca wysokość raty przeliczana jest po kursie sprzedaży danej waluty, ogłaszanym na dzień spłaty (§ 27 ust. 2);

    § 36 Regulaminu dotyczy kwestii przewalutowania kredytu z wykorzystaniem tabeli kursowej banku.

Umowa pomiędzy stronami została zawarta z zastosowaniem wzorca umownego przygotowanego przez bank. Treść umowy nie podlegała indywidualnym negocjacjom.Strony zawarły 3 czerwca 2005 r. aneks do umowy, m.in. zmieniający kwotę kredytu na 222 240 zł.Strony zawarły 24 września 2008 r. aneks do umowy, zmieniający § 11 umowy, dotyczący zasad oprocentowania kredytu.Strony zawarły 17 marca 2017 r. aneks do umowy, który m.in. zapewniał kredytobiorcom możliwość dokonywania zmian waluty spłaty rat kapitałowo-odsetkowych kredytu ze złotych na walutę waloryzacji oraz z waluty waloryzacji na złote w okresie obowiązywania umowy. Dowody: umowa kredytu k. 26-30, aneks nr (...) z 03.06.2005 r. k. 31, aneks z 17.03.2017 r. k. 32-33, Regulamin udzielania kredytu hipotecznego dla osób fizycznych – M. k. 87-97, aneks z 24.09.2008 r. k. 99-100, harmonogram spłat k. 123-128, dokumenty prywatne załączone przez pozwanego na płycie CD.Środki z kredytu pozwany wypłacił jednorazowo 7 lipca 2005 r. w kwocie 222 240,02 PLN, co stanowiło równowartość 85 090,75 CHF.W okresie od uruchomienia kredytu do jego całkowitej spłaty (co nastąpiło 3 listopada 2023 r.) powodowie uiścili na rzecz pozwanego kwoty 201 785,51 PLN oraz 32 131,45 CHF. Dowody: zaświadczenie banku k. 34-42, potwierdzenie wykonania operacji k. 43, wniosek o wypłatę transzy k. 120-121, potwierdzenie uruchomienia kredytu k. 122.Powodowie mają świadomość konsekwencji stwierdzenia nieważności umowy kredytu. Uznają stwierdzenie jej nieważności za korzystne dla siebie i zrezygnowali z możliwości potwierdzenia niedozwolonych postanowień zwartych w umowie. Dowód: oświadczenie powodów k. 44.Powódka prowadziła w okresie od 15 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2011 r. pod firmą (...) działalność gospodarczą, której przeważającym przedmiotem była działalność agencji reklamowych ( (...) 73.11.Z). Stałym miejscem wykonywania działalności był K. ul. (...).Kredyt nie był związany z działalnością gospodarczą powódki. Przeznaczony był na refinansowanie kredytu mieszkaniowego zaciągniętego w (...) Banku S.A. na zakup mieszkania, w którym powodowie mieszkali w okresie od 2005 do 2012 roku. Dowód: informacja z (...) powódki k.130-131, zeznania powódki k. 178v.Pismem z 13 lutego 2024 r. powodowie złożyli pozwanemu oświadczenie o skorzystaniu z prawa zatrzymania kwoty 222 240,02 PLN do czasu zaoferowania im przez bank zwrotu kwot 201 785,51 PLN oraz 32 131,45 CHF albo zabezpieczenia roszczenia o ich zwrot. Pismo doręczono pozwanemu 16 lutego 2024 r.Pismem z 28 lutego 2024 r. powodowie złożyli pozwanemu oświadczenie o potrąceniu przysługującej im wierzytelności w kwocie 32 131,45 CHF (po przeliczeniu wg kursu NBP 147 094,56 PLN), stanowiących świadczenie nienależne z wierzytelnością banku w kwocie 222 240,02 PLN z tytułu świadczenia nienależnego. Pismo doręczono pozwanemu 29 lutego 2024 r. Dowód: odpowiedź na wezwanie do zapłaty wraz z oświadczeniem o skorzystaniu z prawa zatrzymania k. 167-168 z potwierdzeniem nadania k. 169 i doręczenia k. 170, oświadczenie o potrąceniu wierzytelności k. 171-172 z potwierdzeniem nadania k. 173 i doręczenia k. 174 – dokumenty powielone na k. 183-189.II.  Ocena dowodów.Na wstępie wskazać należy, że dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy istotne znaczenie ma wykładnia zawartej przez strony umowy oraz ocena jej postanowień w kontekście art. 385 1 § 1 zd. 1 k.c. Strony bowiem zasadniczo nie kwestionowały ustaleń faktycznych, z wyjątkiem kwestii indywidualnego uzgodnienia kwestionowanych postanowień umownych oraz wywiązania się przez pozwanego z obowiązku informacyjnego, zaś spór koncentrował się na zagadnieniach materialnoprawnych i kwestii uznania postanowień umownych za abuzywne. Dla tej oceny z kolei znaczenie ma wykładnia samej umowy, a inne dowody mogą mieć znaczenie o tyle, o ile odnoszą się bezpośrednio do okoliczności jej zawarcia. Bez znaczenia natomiast dla rozstrzygnięcia pozostają kwestie związane z wykonywaniem samej umowy, a to ze względu na fakt, że w przypadku abuzywności czynności prawnej zdarzenia późniejsze nie mogą tej wadliwości sanować. Zdarzenia o charakterze następczym w stosunku do daty zawarcia umowy zawierającej klauzule abuzywne pozostają bez znaczenia dla takiego charakteru tych postanowień umownych (wyjątek stanowi wola konsumenta) (OSN z 6 lipca 2023 r. I CSK 5883/22, (...) Lex).Sąd ustalając stan faktyczny oparł się na dowodach z dokumentów w postaci umowy kredytowej oraz dokumentacji kredytowej, którą uznał za w pełni wiarygodną. Dokumenty te nie były kwestionowane przez strony w toku postępowania.Sąd pominął natomiast dowód przesłuchania powodów na okoliczności inne niż posiadanie statusu konsumenta przez powódkę w dacie zawarcia umowy jako nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy. Okoliczności, które miały zostać wykazane tymi dowodami, wynikają bowiem z wyżej wymienionych dokumentów, a mianowicie umowy, tudzież wniosku kredytowego, które dla wykładni umowy mają znaczenie najistotniejsze.Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie miały znaczenia także załączone do akt przez pozwanego opinie prawne, mające rangę jedynie dowodów z dokumentów. Nie są one wiążące dla Sądu rozpoznającego sprawę, który jest uprawniony i zobowiązany do dokonania samodzielnej oceny postanowień umownych.Sąd pominął natomiast dowód z opinii biegłych, zeznań świadków oraz przesłuchania powodów w charakterze strony jako nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy, zaś w odniesieniu do dowodów z opinii biegłych i zeznań świadków również jako zmierzające jedynie do przedłużenia postępowania. Zważyć bowiem należy, że okoliczności, które mają zostać udowodnione z zeznaniami powodów czy świadków zostały już wykazane innymi dowodami; w szczególności zaś dokumentami dołączonymi do pozwu oraz odpowiedzi na pozew zaś częściowo stanowią fakty powszechnie znane i jakie takie nie wymagają dowodu. (OSA w K. z 12 czerwca 2023 r. I ACa 540/23)Niewątpliwym jest, że powodowie posiadali pewną wiedzę o wahaniach kursów walutowych, albowiem jest to fakt powszechnie znany. Nie ulega również wątpliwości, że powódka zdawała sobie sprawę, że zaciąga kredyt inny niż klasyczny kredyt złotówkowy, tj. taki, w którym istotną rolę odgrywa frank szwajcarski. Te okoliczności wynikają wprost z treści dokumentów dołączonych do pozwu i odpowiedzi na pozew, a mianowicie wniosku o kredyt i samej umowy kredytu.Za udowodnioną uznać również należy okoliczności, że pozwany poinformował powódkę o ryzyku walutowym tj. ryzyku zamiany kursów walut i możliwym wzroście wysokości zadłużenia z tytułu kredytu oraz rat kredytu wyrażonych w walucie polskiej przy wzroście kursów waluty kredytu. Fakt przekazania powódce takich informacji wynika z oświadczenia kredytobiorcy złożonego wraz z wnioskiem o kredyt oraz § 30 ust. 1 umowy. Pozwany nie udowodnił natomiast, że należycie wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku informacyjnego, albowiem nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczność, że zakres informacji o ryzyku walutowym przekazanych powodom przed zawarciem umowy był wystarczający dla uświadomienia im z jakim kredytem mają do czynienia i jakie niebezpieczeństwa są związane z tym produktem. Należyte wywiązanie się z obowiązku informacyjnego przez przedsiębiorcę udzielającego kredytów powiązanych z kursem waluty obcej konsumentom osiągającym dochody w walucie innej niż waluta indeksacji wymaga bowiem przekazania informacji, z których jednoznacznie wynika, że skala ryzyka spowodowana niekorzystną zmianą kursu walutowego obciążająca konsumenta jest niegraniczona i wprost przekłada się na możliwość nieograniczonego wzrostu wysokości całego zobowiązania i poszczególnych rat.W ocenie Sądu ani treść oświadczenia podpisanego przez powódkę przy złożeniu wniosku o kredyt ani treść § 30 ust.1 umowy nie pozwala na podzielenie twierdzeń pozwanego, iż bank należycie wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku informacyjnego, albowiem pouczenia i informacje przekazane powódce przez zawarciem umowy były wystarczające do zrozumienia skali ryzyka związanego z zaciągnięciem tego rodzaju zobowiązania. Przyjęcie takiego wniosku - w ocenie Sądu - jest wykluczone, albowiem pouczenia i informacje zawarte tak w oświadczeniu jak i w § 30 umowy są lakoniczne, ogólne i swą treścią nie odbiegają od tego co stanowi wiedzę powszechną o wahaniach kursów walut. Biorąc pod uwagę wskazane powyżej treści stwierdzić należy, że powódka została poinformowana o tym co i tak było jej wiadome, a mianowicie, że kursy walut nie są stałe i ulegają zmianie. Zważyć nadto należy, że treść § 30 ust. 1 umowy jest nadto myląca, albowiem konsekwencje niekorzystnych wahań kursu złotego wobec walut obcych zostały sprowadzone do wpływu na wzrost kosztów obsługi zaciągniętego kredytu. Dodać zaś należy, że owe koszty obsługi kredytu - zgodnie z § 20 umowy - odnoszą się do prowizji i opłat za wykonanie czynności określonych w taryfie prowizji i opłat bankowych. Informacja takiej treści nie jest wystarczająca do przyjęcia, że pozwany należycie wykonał ciążący na nim obowiązek informacyjny, skoro wahania kursu walut zostały przedstawione jako mające wpływ na wzrost kosztów obsługi kredytu nie zaś jako mające wpływ na wysokość całego zobowiązania kredytowego oraz poszczególnych rat. Informacja takiej treści jak zawarta w umowie nie wzbudziła czujności konsumenta, albowiem nie wynika z niej, że niekorzystne zamiany kursu waluty mogą wpłynąć na skalę zadłużenia kredytobiorcy. Z informacji tej wynika, że te zmiany są wręcz obojętne dla zobowiązania, skoro dotyczą ewentualnego zwiększenia wysokości opłat za czynności, które w okresie kredytowania są wykonywane sporadycznie. Treść § 29 ust. 1 umowy nie zawiera natomiast informacji o istocie niebezpieczeństwa związanego z tego rodzaju kredytem, a mianowicie nieograniczonego wzrostu wysokości zadłużenia kredytobiorców w razie niekorzystnej zmiany kursu waluty.Nie ulega wątpliwości, że w pozwanym Banku obowiązywała procedura dotycząca informowania konsumentów o ryzyku kursowym i ryzyku związanym z tego rodzaju produktem, albowiem dowodzi tego treść zeznań złożonych przez świadka H. P.. Nie było przeto przeszkód, aby taka procedura została przedstawiona Sądowi w takiej formie w jakiej obowiązywała i został wprowadzona w pozwanym Banku, a mianowicie w formie pisemnej. Sąd zwrócił zresztą pozwanemu uwagę na konieczność przedstawienia owej procedury, albowiem już w pierwszym zarządzeniu wydanym w tej sprawie zobowiązała do nadesłania tego rodzaju dokumentu. Pozwany nie wywiązał się z tego obowiązku i tym samym przez swoje własne działanie pozbawił się możliwości przeprowadzenia dowodu na okoliczność zakresu pouczeń i informacji dotyczących ryzyka kursowego udzielanych konsumentom przed zawarciem umowy i prawidłowego wywiązania się z ciążącego na nim obowiązku informacyjnego. Nie można bowiem przyjąć, aby takie okoliczności jak należyte wywiązanie się pozwanego z ciążącego na nim obowiązku informacyjnego mogły zostać wykazane dowodem z zeznań świadków czy przesłuchania stron. W ocenie Sądu jest to nierealne z uwagi na znaczny upływ czasu pomiędzy datą zawarcia samej umowy oraz datą prowadzenia postępowania w niniejszej sprawy jak i osobiste zaangażowanie stron czy świadków w sprawę zaś lektura zeznań złożonych przez świadków tudzież strony w innych sprawach o tożsamym stanie faktycznym i prawnym, w pełni potwierdza ten wniosek. Świadkowie - z uwagi na upływ czasu i znaczną liczbę zawartych umów - nie pamiętają przebiegu spotkań z konkretnymi klientami i nie są w stanie przedstawić szczegółów rozmów oraz treści udzielonych pouczeń. Zeznania świadków sprowadzają się do przedstawienia zalecanej praktyki banku przy zawieraniu tego rodzaju umów względnie przytoczenia treści wewnętrznych regulacji obowiązujących w bankach dotyczących danego rodzaju produktu i niczego istotnego do sprawy nie wnoszą. Poznanie przez Sąd praktyki obowiązującej w Banku przez zawieraniu umów z konsumentami nie wymaga przeto przeprowadzenia dowodów osobowych, lecz zapoznania się z procedurą obowiązującą w pozwanym Banku i założeniami wynikającymi z tej procedury, które stanowiły podstawę sporządzenia symulacji rat kredytu w razie wzrostu kursu tej waluty jak i informacji przekazywanych klientom przez doradców, które również wynika z owej procedury. Treść takiej procedury w połączeniu z danymi dotyczącymi wartości kursów danej waluty z danego okresu umożliwia precyzyjne odtworzenie zakresu informacji udzielonych konsumentom przed zawarciem umowy i obiektywną ocenę tego czy przedsiębiorca należycie wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku informacyjnego.Trafność przedstawionych powyżej rozważań i wynikającego z nich wniosku potwierdza treść zeznań świadka H. P. złożonych w innej sprawie o tożsamym stanie faktycznym i prawnym.Zeznania tego świadka - jak już wskazano wcześniej - dotyczą zalecanej praktyki banku przy zawieraniu tego rodzaju umów i sprowadzają się do przytoczenia treści wewnętrznych regulacji obowiązujących w banku dotyczących danego rodzaju produktu .. (...) relacji tego świadka nie wynika nic innego, co nie byłoby możliwe do ustalenia na podstawie dokumentów w postaci owych procedur. Nadto zaś świadek z racji tego, że nie uczestniczył w procesie zawierania umów z klientami, nie ma wiedzy co do tego jak w praktyce wyglądał realizacja obowiązku informacyjnego i jakie informacje były w rzeczywistości przekazywane klientom. Przeprowadzenie dowodu z zeznań tego świadka nie ma przeto istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy skoro świadek - w istocie rzeczy - nie posiada żadnych informacji, które mają takie znaczenie natomiast odmowa przedstawienia dokumentu na żądanie Sądu uzasadnia zastosowanie regulacji przewidzianej w art. 233 § 2 k.p.c.Takie zaś zachowanie pozwanego skutkowało uznaniem przez Sąd za nieudowodnione twierdzeń pozwanego o należytym wywiązaniu się z obowiązku informacyjnego wobec konsumentów przed zawarciem umowy o kredyt. Dodać należy, że przyjęcie takiego wniosku uzasadnia nie tylko odmowa przedłożenia przez pozwanego tego dokumentu, ale również treść § 30 umowy o kredyt, wskazywanego przez pozwanego jako potwierdzającego realizację tego obowiązku informacyjnego tudzież relacja świadka H. P. dotycząca obowiązków ciążących na pracownikach Banku przy zawieraniu tego rodzaju umów (k. 134 - 140)Mając przeto na względzie twierdzenia pozwanego wskazać należy, że samo zaprezentowanie klientom historycznych kursów waluty indeksacji czy denominacji nie jest równoznaczne z przedstawieniem konsumentowi jasnej i jednoznacznej informacji jak owa zmiana kursu waluty będzie wpływać na wysokość jego raty i całego zadłużenia. Również same twierdzenia pozwanego, że pracownicy przed zawarciem umowy prezentowali symulacje rat kosztów kredytu nie ma znaczenia, albowiem pozwany ani nie przedłożył symulacji przedstawionych powodom ani też nie przedstawił dokumentu, z którego wynika zakres danych stanowiących podstawę do sporządzenia owych symulacji. Nie ma również znaczenia to, że konsument mógł żądać przeliczenia wysokości swojej raty i wysokości całego zadłużenia przy dowolnym kursie, nawet ekstremalnie zawyżonym. Przy ocenie czy pozwany Bank należycie wywiązał się z obowiązku informacyjnego nie chodzi bowiem o to czy posługiwał się procedurami umożliwiającymi uzyskanie przez konsumentów informacji o niebezpieczeństwie związanym z tego rodzaju kredytem, ale czy te informacja, a mianowicie informacje o niebezpieczeństwie nieograniczonego wzrostu wysokości zadłużenia i rat przedstawił konsumentowi przez zawarciem umowy kredyt. Obowiązek informacyjny obciąża bowiem Bank nie konsumenta. Rzeczą konsumenta jest natomiast podjęcie rozważnej i świadomej decyzji, ale taką decyzję może podjąć tylko wówczas gdy dysponuje jasnymi i jednoznacznymi informacjami dotyczącymi produktu oferowanego przez Bank w tym również informacjami o niebezpieczeństwie związanym z tego rodzaju kredytem czy pożyczką.Natomiast przekazanie powodom takich informacji jak wynikających z przedmiotowego oświadczenia tudzież zeznań świadka jest równoznaczne jedynie z formalnym poinformowaniem o ryzyku walutowym i nie jest wystarczające do przyjęcia, że pozwany należycie wywiązał się z obowiązku informacyjnego. Pozwany wszak nie udzielił powodom informacji, które umożliwiłyby im rozeznanie się co do tego, jak duże istnieje ryzyko wzrostu kursu (...) w relacji do PLN, jak bardzo ten kurs może wzrosnąć - uwzględniając przy tym wieloletni okres związania stron umową kredytu. Nie przekazał im żadnych informacji o czynnikach, które kształtowały kurs (...) w okresie zawierania umowy, oraz które mogły mieć wpływ na ten kurs w okresie wykonywania umowy. Powodowie nie byli więc w stanie ocenić wysokości własnego zobowiązania, a zatem skutków ekonomicznych wynikających z zawartej umowy oraz ryzyka ekonomicznego, związanego z zawarciem przez nich umowy. (OSN z 30 maja 2023 r. (...), (...) Lex) Brak jest również informacji najistotniejszej, że ów wzrost wartości waluty nie jest niczym ograniczonym zaś w razie wzrostu wartości waluty w również niegraniczony sposób będzie rosła wysokość ogólnego zadłużenia powodów i wysokość rat kredytu. Skoro zaś zawarcie takiej umowy wiąże się z obciążeniem konsumenta nieograniczonym ryzykiem kursowym i nieograniczonym ryzykiem wzrostu całego zadłużenia z tytułu kredytu oraz wysokości rat to informacja o takich ryzykach musi zostać jasno, jednoznacznie i dobitnie za-warta w przedstawianych mu pouczeniach i informacjach. Jeżeli zaś z żadnego z dowodów przedstawionych przez pozwanego nie wynika informacja o istocie niebezpieczeństwa związanego z kredytem indeksowanym czy denominowanym do waluty obcej tj. nieograniczonego wzrostu wysokości zadłużenia w razie niekorzystnej zmiany kursu waluty to nie można przyjąć, aby pozwany należycie wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku informacyjnego. Nie ulega zaś wątpliwości, że pozwany dysponował takimi informacjami i zdawał sobie sprawę z niebezpieczeństw związanych z tego rodzaju kredytami zaś dowodzi tego treść dokumentów zawartych w tzw. białej księdze kredytów frankowych. Z treści tych dokumentów wynika, że (...) Banków (...) i największe polskie banki już w 2005r. były świadome zagrożeń związanych z kredytami indeksowanymi i denominowanymi do walut obcych zaś wśród propozycji rozwiązania owego problemu największe poparcie zyskała propozycja całkowitego zakazu udzielania kredytów w walutach wymienialnych dla klientów, którzy osiągają dochody w innych walutach niż waluta kredytu.1 Pozwany niewątpliwie już w dacie zawierania owej umowy przez powódkę dysponował takimi informacjami i zdawał sobie sprawę z niebezpieczeństw związanych z tego rodzaju kredytami, albowiem jako profesjonalista niewątpliwe miał wiedzę o kryzysach kredytowych związanych z tego rodzajami kredytu jakie wystąpiły w latach 90 - tych XX wieku w Europie Zachodniej, a także w lutym 2004 r. W informacji dla konsumenta należało zatem wskazać zarówno tak wysoką zmienność jak i zwiększenie kursu przynajmniej o wartość stanowiącą różnicę pomiędzy maksimum kursowym i kursem z daty zawarcia umowy zaś przecież takimi danymi Bank jako profesjonalista dysponował. Skoro zaś pozwany dysponował danymi umożliwiającymi przekazanie powódce jako konsumentowi rzetelnej i dokładnej informacji o ryzyku związany z tego rodzaju kredytem to niewywiązanie się czy nienależyte wywiązanie się z obowiązku informacyjnego nie znajduje żadnego usprawiedliwienia.III.  Ocena prawnaPowództwo zasługiwało na uwzględnienie, albowiem umowa kredytu zawiera klauzule niedozwolone, które nie wiążą konsumenta z mocy art. 385 1 § 1 zd. 1 k.c. Z uwagi na podniesiony przez powodów zarzut potrącenia powództwo uwzględnić należało w zakresie kwoty 126 640,05 zł. Powództwo wzajemne należało zaś oddalić w całości, albowiem wierzytelność pozwanego - jako wierzytelność w niższej wysokości - została w całości umorzona.W świetle kryteriów przewidzianych w przywołanym przepisie za niedozwolone należało uznać klauzule umowne zawarte przede wszystkim w § 7 ust. 1 oraz § 12 ust. 4, zgodnie z którymi kwota kredytu wyrażona w (...) określona była na podstawie kursu kupna waluty (...) z tabeli kursowej (...) Banku S.A. z dnia i godziny uruchomienia kredytu (§ 7 ust. 1), zaś raty kapitałowo-odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane były w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży (...) z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50 (§ 12 ust. 4). Umowa nie zawierała jednak zasad ustalania kursu waluty (...). W gruncie rzeczy tak skonstruowana umowa pozostawiała pozwanemu Bankowi dowolność w zakresie wyboru kryteriów ustalania kursu franka szwajcarskiego w swoich tabelach kursowych, a w konsekwencji – kształtowania wysokości zobowiązań powodów. Bank mógł zatem jednostronnie i arbitralnie określać wysokość należnego od powodów świadczenia. Ograniczeń w tym zakresie nie przewiduje bowiem ani umowa, ani ogólne warunki umowne, ani przepisy prawa powszechnie obowiązującego. Takie uregulowanie umowne należy wobec tego uznać za sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz naruszające interesy konsumenta. Pogląd, w myśl którego postanowienia umowy (regulaminu) określające zarówno zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, jak i spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej mają charakter niedozwolonych postanowień umownych, pozostaje aktualny w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego, a Sąd w niniejszym składzie w pełni pogląd ten podziela (tak m.in. postanowienie SN z 4.10.2023 r., I CSK 368/23, LEX nr 3610428 i powołane tam orzecznictwo).Zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 18 listopada 2021 r. w sprawie C -212/20 (M. P. i B.P. przeciwko "A.") treść klauzuli umowy kredytu zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem ustalającej cenę zakupu i sprzedaży waluty obcej, do której kredyt jest indeksowany, powinna, na podstawie jasnych i zrozumiałych kryteriów, umożliwić właściwie poinformowanemu oraz dostatecznie uważnemu i racjonalnemu konsumentowi zrozumienie sposobu ustalania kursu wymiany waluty obcej stosowanego w celu obliczenia kwoty rat kredytu, w taki sposób, aby konsument miał możliwość w każdej chwili samodzielnie ustalić kurs wymiany stosowany przez przedsiębiorcę. Przytoczone we wcześniejszej części uzasadnienia uregulowania umowne w żadnym stopniu nie czyniły zadość wymaganiom stawianym przez (...), nie albowiem przewidywały one żadnych kryteriów pozwalających powodom na ustalenie kursu wymiany walut stosowanego przez pozwany Bank.Wykładnia językowa art. 385 1 § 1 zdanie 1 k.c. nie stwarza podstaw do przyjęcia, że w ramach oceny abuzywności postanowienia istotny jest sposób jego stosowania przez przedsiębiorcę. Przeciwnie, skłania ona do wniosku, że decydujące znaczenie ma nie to, w jaki sposób przedsiębiorca stosuje postanowienie i dla kogo jest to korzystne, lecz to, w jaki sposób postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta (tak: Uchwała SN(7) z 20.06.2018 r., III CZP 29/17, OSNC 2019, nr 1, poz. 2, zob. także postanowienie SN z 28.09.2023 r., I CSK 204/23, LEX nr 3608342). Nie ma przeto znaczenia dla oceny czy dana klauzula umowna ma charakter abuzywny, to w jaki sposób pozwany Bank po zawarciu umowy klauzulę tę stosował (a zatem także to, czy ustalany przez Bank kurs odbiegał znacząco od rynkowych kursów wymiany walut czy kursu średniego NBP).Zaznaczyć należy, że postanowienia umowne o identycznej treści i identycznych skutkach jak postanowienia kwestionowane w niniejszej sprawie zostały wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych na podstawie prawomocnych orzeczeń sądowych – nr wpisu (...). I tak; w wyroku z 27 grudnia 2010r. w sprawie o sygn. akt XVII AmC 1531/09, Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w W. w ramach kontroli abstrakcyjnej, uznał za niedozwolone i zakazał wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowienia zawartego we wzorcu umowy o nazwie „umowa o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem (...) o treści: „raty kapitałowo-odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży (...) z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50”. Z kolei Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z 7 maja 2013 r. VI ACa 441/13, Legalis numer 1049239) oddalił apelację banku, wskazując w uzasadnieniu, że o abuzywności spornego postanowienia decyduje fakt, że uprawnienie banku do określania wysokości kursu sprzedaży (...) nie jest w żaden sposób formalnie ograniczone, zwłaszcza nie przewiduje wymogu, aby wysokość kursu ustalonego przez Bank pozostawała w określonej relacji do średniego kursu NBP lub kursu ukształtowanego przez rynek walutowy. Powyższe oznacza przyznanie sobie przez bank prawa do jednostronnego regulowania wysokości rat kredytu waloryzowanego kursem (...). Tego rodzaju mechanizm jak przewidziany w kwestionowanym postanowieniu - w ocenie Sądu Apelacyjnego zawartej w przywołanym orzeczeniu - jest sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, który nie ma możliwości uprzedniej oceny własnej sytuacji – w tym wysokości wymagalnych rat kredytu - i jest zdany wyłącznie na arbitralne decyzje banku. Z kolei Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w W. w wyroku z 3 sierpnia 2012 r. w sprawie o sygn. akt XVII Amc 5344/11 zakazał wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowienia wzorca umownego o treści: „spłaty dokonywane będą przez Kredytobiorcę w złotych, po uprzednim przeliczeniu spłaty wg kursu (...) Banku S.A. (kursu Banku). Kurs Banku jest to średni kurs złotego w stosunku do waluty kredytu opublikowany w danym dniu w prasie przez NBP, powiększony o zmienną marżę kursową Banku, która w dniu udzielania kredytu wynosi 0,06. Marża kursowa może ulegać zmianom i jest uzależniona od rozpiętości kursów kupna i sprzedaży waluty kredytu na rynku walutowym" Przedmiotowe orzeczenie zostało utrzymane w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 18 września 2013 r. w sprawie o sygn. akt VI ACa 1600/12, przy czym w uzasadnieniu zapadłego orzeczenia wykluczono możliwość utrzymania w mocy umowy przez eliminację fragmentu niedozwolonego wzorca umownego dotyczącego marży Banku; cyt.; „Przytoczone w sentencji zaskarżonego wyroku postanowienie stanowi integralną całość. Nie sposób wyizolować z treści § 3 ust. 1 wzorca umowy tylko tego fragmentu, który wskazany został w apelacji. Ostatnie jego zdanie brzmi następująco: "Marża kursowa może ulegać zmianom i jest uzależniona od rozpiętości kursów kupna i sprzedaży waluty kredytu na rynku walutowym". Ten element (marża) jest ściśle powiązany z określeniem tzw. "kursu banku", gdzie jednym z jego części składkowych jest właśnie zmienna marża, a z kolei dokonywane przez kredytobiorców spłaty rat kredytu podlegały uprzedniemu przeliczeniu (na złote) według "kursu banku". Niezależnie od tego fragmentaryzacja postanowienia umownego i wyboru z niego tylko jednej jednostki redakcyjnej mogłoby spowodować, że treść takiej klauzuli wpisanej do rejestru postanowień uznanych za niedozwolone byłaby niezrozumiała dla osób postronnych, jako wyrwana z szerszego kontekstu.”Dodać nadto należy, że zgodnie ze stanowiskiem (...) zajętym w wyroku z 21 września 2023 r. w sprawie C - 139/22 - art. 3 ust. 1, art. 7 ust. 1 i art. 8 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie temu, by warunek umowny, który nie był indywidualnie negocjowany, został uznany przez właściwe organy krajowe za nieuczciwy z tego tylko powodu, że jego treść jest równoznaczna z treścią postanowienia wzorca umowy wpisanego do krajowego rejestru klauzul niedozwolonych.Zgodnie z art. 385 1 § 1 postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.W przedmiotowej sprawie spełnione są wszystkie przesłanki przewidziane w wymienionym przepisie. Powodowie działali bowiem jako konsumenci, a zaciągnięcie kredytu nastąpiło w celu zaspokojenia ich potrzeb mieszkaniowych, na co wskazuje wprost dokumentacja kredytowa.W doktrynie wskazuje się, że poprzez rzeczywisty wpływ konsument powinien dysponować wyborem co do włączenia w ogóle danego postanowienia do treści umowy, jak również co do nadania mu określonej treści. W normalnych warunkach strona jest skłonna zaakceptować niekorzystne dla siebie postanowienia umowy w zamian za określoną ponadstandardową korzyść, której nie uzyskałaby bez akceptacji niekorzystnego rozwiązania, np. obniżenie ceny lub wynagrodzenia, które miałby zapłacić konsument, albo wprowadzenie lub zmianę innego postanowienia, które byłyby dla konsumenta korzystne. Ową ponadstandardową korzyścią nie może być samo otrzymanie świadczenia wynikające z zawarcia umowy – wszak istota niedozwolonych postanowień umownych polega na tym, że są one narzucone konsumentowi właśnie w związku z zawarciem umowy, a konsument nie może z nich zrezygnować bez rezygnacji z zawarcia umowy. Tym samym chcąc uzyskać świadczenie od przedsiębiorcy, decyduje się na zawarcie umowy, w której treść włączone są postanowienia rażąco dla niego niekorzystne. Zasadniczo wpływ taki osiąga się poprzez prowadzenie pomiędzy zainteresowanymi stronami negocjacji i uzgodnień. Nie powinny mieć one charakteru pozornego. Nie mogą być to także rozmowy, w trakcie których konsument zostaje poinformowany o treści i znaczeniu danych postanowień, a następnie je wyraźnie lub milcząco akceptuje. Przedstawienie konsumentowi umowy lub wzorca umowy o określonej treści, zapoznanie się z nim przez konsumenta, a następnie niezgłoszenie przez niego żadnych uwag lub zastrzeżeń nie stanowi indywidualnego uzgodnienia postanowień umowy (tak: B. Gliniecki [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2023, art. 385(1)).Powyższe uzasadnia wniosek, że postanowienia umowne zawarte w umowie będącej przedmiotem niniejszego postępowania nie były przedmiotem indywidualnych uzgodnień stron i dowodzi tego samo zawarcie umowy z zastosowaniem wzorca umownego. Zasady doświadczenia życiowego wskazują na to, że wzorce takie są jednostronnie przygotowane przez Bank, a konsumenci nie mają wpływu na ich treść.Postanowienia umowne kwestionowane w niniejszym postępowaniu dotyczą głównych świadczeń stron, jednak nie zostały one sformułowane jednoznacznie. Samo przyznanie bankowi prawa do swobodnego kształtowania kursu waluty, który następnie wpływał na wysokość świadczeń powodów, uzasadnia twierdzenie o braku dostatecznej przejrzystości i transparentności wymienionych klauzul umownych.Natomiast odwołanie się do kursów walut zawartych w tabeli kursów obowiązującej w banku narusza równorzędność stron umowy, albowiem prowadzi do nierównomiernego rozłożenia uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego, godzi w dobre obyczaje i skutkuje rażącym naruszeniem interesów konsumenta. W tak ukształtowanym stosunku umownym konsument jest bowiem obciążony nieograniczonym ryzykiem kursowym i ponosi niebezpieczeństwo nieograniczonego wzrostu swojego zadłużenia pomimo dokonywania regularnych spłat. Konsument nadto zostaje obciążony tzw. „spreadem walutowym” stanowiącym dodatkowe wynagrodzenie banku za udzielenie kredytu i korzystanie z kapitału poza prowizją oraz odsetkami, pomimo tego, że brak jest ku temu jakichkolwiek podstaw. Zważyć należy, że pozwany udzielając kredytu indeksowanego lub denominowanego poza ryzykiem wynikającym z zawarcia umowy i potencjalnej możliwości braku spłaty kredytu przez konsumenta, ryzykuje jedynie stratę wynikającą z utraty kwoty wypłaconej konsumentowi, przy czym ryzyko to i tak jest ograniczone z uwagi na system zabezpieczeń; w szczególności hipotekę czy poręczenie. Odmienna jest natomiast sytuacja konsumenta, który jest narażony na zwiększenie zadłużenia w zasadzie do nieograniczonej wysokości i to na każdym etapie wykonywania umowy, również po wielu latach spłaty. Może zatem okazać się, że w przypadku umowy zawartej na okres 30 lat, konsument - po 20 latach spłacania kredytu - będzie musiał spłacić zadłużenie wielokrotnie przewyższające wysokość pierwotnego zobowiązania kredytowego. Taki stan - w ocenie Sądu - jest wręcz sprzeczny z istotą umowy kredytu, albowiem ta umowa bez względu na jej rodzaj i typ, jest jednak oparta na założeniu, że zadłużenie kredytobiorcy systematycznie spada proporcjonalnie do dokonywanych spłat zaś wysokość zadłużenia nie wzrasta w sposób nieograniczony i faktycznie niekontrolowany. Brak określenia w umowie kredytu indeksowanego czy denominowanego, jasnych, precyzyjnych i obiektywnych kryteriów ustalania kursu waluty tudzież mechanizmów zabezpieczających konsumenta przed niekontrolowanym wzrostem wartości waluty indeksacji czy denominacji skutkuje tym, że to założenie na gruncie tego rodzaju kredytów nie może zostać osiągnięte. Oznacza to z kolei, że kredytobiorca w tak ukształtowanym stosunku umownym może spłacać kredyt przez wiele lat, przy czym kwota podstawowa w ogóle nie zostanie spłacona lub zostanie spłacona w stopniu nawet w przybliżeniu proporcjonalnym do wysokości wpłat dokonanych na poczet kredytu.Jak wskazano we wcześniejszej części uzasadnienia, kwestionowane postanowienia umowne kształtowały prawa i obowiązki powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. W konsekwencji należy stwierdzić, że nie wiązały one powodów od chwili zawarcia umowy, a zatem nie współtworzyły treści stosunku obligacyjnego łączącego strony. Ze względu jednak na okoliczność, iż klauzule te dotyczyły głównych świadczeń stron, a ich wyeliminowanie na tyle głęboko ingeruje w kluczowe elementy stosunku zobowiązaniowego i stosunek ten dekompletuje, umowę należało uznać za nieważną w całości. Wskazać na marginesie należy jedynie, że w doktrynie prawa cywilnego rozwiązanie takie jest akceptowane (tak m.in. B. Gliniecki [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2023, art. 385(1); zob. także Uchwała SN z 15.09.2020 r., III CZP 87/19, OSNC 2021, nr 2, poz. 11., w treści której Sąd Najwyższy wskazał, że jeżeli eliminacja niedozwolonego postanowienia umownego doprowadzi do takiej deformacji regulacji umownej, iż na podstawie pozostałej jej treści nie da się odtworzyć praw i obowiązków stron, to nie można przyjąć, strony pozostają związane pozostałą częścią umowy; w treści tego uzasadnienia Sąd Najwyższy wyraził także pogląd, zgodnie z którym stwierdzenie, że postanowienie umowne ma cechy określone w art. 385 1 § 1 k.c. i podlega sankcji określonej w art. 385 1 § 2 k.c., wyłącza stosowanie w odniesieniu do umowy i tego postanowienia art. 58 § 3 k.c. – a Sąd w niniejszym składzie pogląd ten podziela).Odnosząc się natomiast do twierdzeń o możliwości zastąpienia klauzul abuzywnych odwołaniem do kursu średniego NBP lub przepisami dyspozytywnymi, stwierdzić należy, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 8 września 2022 roku w sprawach połączonych od C‑80/21 do C‑82/21 stwierdził, że artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którym sąd krajowy może, po stwierdzeniu nieważności nieuczciwego warunku znajdującego się w umowie zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą, który pociąga za sobą nieważność tej umowy w całości, zastąpić warunek umowny, którego nieważność została stwierdzona, albo wykładnią oświadczenia woli stron w celu uniknięcia unieważnienia tej umowy, albo przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym, nawet jeśli konsument został poinformowany o skutkach nieważności tejże umowy i zaakceptował je.Z uwagi na nieważność umowy zawartej pomiędzy stronami, podstawę wzajemnych rozliczeń stanowią przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu zawarte w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z art. 405 k.c., kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Z kolei zgodnie z art. 410 § 1 i 2 k.c., przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.W okresie od uruchomienia kredytu do jego całkowitej spłaty (co nastąpiło 3 listopada 2023 r.) powodowie uiścili na rzecz pozwanego kwoty 201 785,51 PLN oraz 32 131,45 CHF, co znajduje potwierdzenie w zaświadczeniu banku i potwierdzeniach przelewów. Z uwagi natomiast na nieważność umowy kredytu, powodowie - na podstawie powołanych wcześniej przepisów - mogli domagać się zwrotu wpłaconych kwot. Dodać również należy, że prawo do żądania zwrotu spłaconych świadczeń nie ogranicza się tylko do spłaconych rat kredytu, lecz obejmuje wszelkie świadczenie spełnione przez kredytobiorcę na podstawie nieważnej umowy kredytu; czyli również prowizje i inne tego rodzaju opłaty tudzież ewentualne ubezpieczenie.Pismem z 28 lutego 2024 r. powodowie złożyli pozwanemu skuteczne materialnoprawne oświadczenie o potrąceniu przysługującej im wierzytelności w kwocie 32 131,45 CHF (po przeliczeniu wg kursu NBP 147 094,56 PLN), stanowiących świadczenie nienależne z wierzytelnością banku w kwocie 222 240,02 PLN z tytułu świadczenia nienależnego. Pismo doręczono pozwanemu 29 lutego 2024 r.Następnie w odpowiedzi na pozew wzajemny (k. 180) powodowie (pozwani wzajemni) podnieśli zarzut potrącenia przysługującej im wierzytelności w kwotach 32 131,45 CHF (tj. 147 094,56 PLN) oraz 201 785,51 PLN, stanowiącej świadczenie nienależne, będące równowartością spłat dokonanych na rzecz pozwanego (powoda wzajemnego) na mocy nieważnej umowy w okresie od dnia zawarcia umowy, tj. od 27 stycznia 2005 r. do 3 listopada 2023 r. – z wierzytelnością pozwanego (powoda wzajemnego) w kwocie 222 240,02 PLN z tytułu świadczenia nienależnego spełnionego na rzecz strony powodowej (pozwanych wzajemnie) w wykonaniu nieważnej umowy.W tym zaś stanie rzeczy i mając na względzie powyższe, Sąd orzekł jak w pkt I uwzględniając, iż na skutek dokonanych potrąceń do zapłaty przez pozwanego na rzecz powodów pozostała jedynie kwota 126 640,05 PLN. W pozostałym zakresie powództwo główne należało oddalić, o czym orzeczono w pkt. II sentencji wyroku,Podstawę prawną rozstrzygnięcia o odsetkach stanowi art. 481 k.c. W odniesieniu do terminu początkowego naliczania odsetek wskazać należy, że zobowiązanie dochodzone w niniejszej sprawie ma charakter bezterminowy. Termin spełnienia takiego świadczenia musi być wyznaczony zgodnie z art. 455 k.c., a więc niezwłocznie po wezwaniu skierowanym przez wierzyciela. W konsekwencji żądanie odsetek zasadne jest dopiero od chwili wezwania dłużnika przez wierzyciela na podstawie art. 455 k.c.Powodowie nie wzywali pozwanego do zapłaty, a odpis pozwu doręczono mu 25 stycznia 2024 r. (k. 57), co oznacza, że dopiero w tej dacie został wezwany do zapłaty. Pozwany winien mieć „niezwłoczny” termin na spełnienie świadczenia, albowiem wymaga tego art. 455 k.c. i dopiero wraz z upływem owego terminu popada w opóźnienie w spełnieniu świadczenia. Z uwagi na tę okoliczność odsetki należało zasądzić zgodnie z żądaniem pozwu, tj. od 15-go dnia od doręczenia pozwanemu odpisu pozwu, a więc od 9 lutego 2024 r.W ocenie Sądu nie zachodzą natomiast podstawy uzasadniające zasądzenie odsetek od kwoty wskazanej w pozwie od daty późniejszej niż ustalonej przy zastosowaniu art. 455 k.c. i wezwania do zapłaty. Stanowisko przedstawione w orzeczeniu Sądu Najwyższego w sprawie o sygn. akt III CZP 6/21 wiążące datę początkową możliwości dochodzenia odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia z datą odmówienia przez konsumenta potwierdzenia niedozwolonych warunków umownych jest nietrafne, co jednoznacznie wynika z wyroku (...) z 7 grudnia 2023 r. w sprawie o sygn. akt C 140/22.Odnośnie kwestii przedawnienia wskazać należy, że w przytoczonym już wyroku (...) z 8 września 2022 roku w sprawach połączonych od C‑80/21 do C‑82/21 sąd ten stwierdził, że dyrektywę 93/13, analizowaną w świetle zasady skuteczności, należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którym dziesięcioletni termin przedawnienia roszczenia konsumenta mającego na celu uzyskanie zwrotu kwot nienależnie wypłaconych przedsiębiorcy w wykonaniu nieuczciwego warunku umowy kredytu rozpoczyna swój bieg w dniu każdego świadczenia wykonanego przez konsumenta, nawet jeśli ten ostatni nie był w stanie w tym dniu samodzielnie dokonać oceny nieuczciwego charakteru warunku umownego lub nie powziął wiedzy o nieuczciwym charakterze tego warunku i bez uwzględnienia okoliczności, że umowa przewidywała okres spłaty – w niniejszym przypadku 30‑letni – znacznie przekraczający dziesięcioletni ustawowy termin przedawnienia.Powództwo powodów nie narusza art. 5 k.c. Istnienie w treści umowy (regulaminu itd.), sformułowanych przez pozwanego, postanowień obarczonych wadliwością (nie ma przy tym znaczenia, czy jej skutkiem jest nieważność czy jedynie bezskuteczność postanowień wobec konsumenta) powoduje, że konsument jest w każdym czasie uprawniony do podniesienia przysługujących mu zarzutów. Z powołaniem się na zasady współżycia społecznego nie można podważać ani modyfikować wyraźnych dyspozycji przepisów prawnych, które kierując się względami bezpieczeństwa obrotu prawnego, przewidują sankcję bezwzględnej nieważności czynności sprzecznych z prawem, a nie przewidując żadnych od tego wyjątków, samodzielnie i wyczerpująco przesądzają o prawach stron. Nieważność czynności prawnej nie ma nic wspólnego z nadużywaniem prawa przy jego wykonywaniu a jest jedynie konsekwencją sprzeczności z ustawą dokonanej czynności. Powołanie na nieważność w procesie cywilnym, czy to w formie zarzutu czy w pozwie o jej ustalenie są jedynie aktami o charakterze proceduralnym. Sankcja nieważności czynności prawnej następuje już z mocy prawa i dlatego nie przewiduje się jakiegoś materialnego „uprawnienia do powoływania się na nieważność czynności prawnej” .Trzeba również podkreślić, że stosowanie przepisów o niedozwolonych postanowieniach umownych, w tym podejmowanie środków mających na celu zapobieganie stosowaniu nieuczciwych warunkach w umowach zawieranych z konsumentami, odbywa się nie tylko w interesie konsumentów, ale też podmiotów gospodarczych konkurujących na rynku. Wynika to wprost z treści art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13, która przewiduje, że zarówno w interesie konsumentów, jak i konkurentów państwa członkowskie zapewnią stosowne i skuteczne środki mające na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami. Przepisy nie tylko zatem chronią konsumentów, ale mają na celu zapobieżenia naruszeniu zasad konkurencji. Odbywa się to przez zapobieżenie możliwości stosowania przez przedsiębiorców postanowień, które pozornie korzystne dla konsumenta, służą zwiększeniu sprzedaży towarów i usług, naruszając interesy tych podmiotów, które nie stosując nieuczciwych postanowień nie są w stanie zaoferować podobnych warunków.Nie można też się zgodzić z postawieniem przez pozwanego problemu w ten sposób, że powodowie czerpali korzyści z klauzuli denominacyjnej a do wytoczenia powództwa skłonił ich wzrost kursu franka do poziomu, przy którym uznali kredyt za nieopłacalny. Właściwa perspektywa jest taka, że powodowie wytoczyli powództwo, bo zmaterializowało się ryzyko znacznej aprecjacji franka szwajcarskiego, o skali którego praktycznie nie zostali przez pozwanego poinformowani, choć jego obowiązkiem było to uczynić. Sąd podziela tu ugruntowane stanowisko orzecznictwa, że nie może skutecznie powoływać się na art. 5 k.c. ten, kto sam narusza zasady współżycia społecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2000 r., sygn. akt V CKN 448/00). Zakaz nadużycia prawa powinien bowiem być stosowany przy uwzględnieniu roli prewencyjno-wychowawczej art. 5 k.c., która może być zapewniona tylko wówczas, gdy bierze się pod uwagę nastawienie podmiotów danego stosunku cywilnoprawnego względem powinności przestrzegania zasad współżycia społecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 1972 r., sygn. akt III CRN 566/71).W odniesieniu do pozostałych argumentów i stanowisk podniesionych przez strony w obszernych pismach procesowych wskazać należy, że w uzasadnieniu wyroku nie ma potrzeby i czy obowiązku wyrażania szczegółowego stanowiska do wszystkich poglądów prezentowanych przez strony, o ile nie miały one istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy2 Celem uzasadnienia wyroku nie jest bowiem ocena stanowisk stron, ale wyjaśnienie motywów rozstrzygnięcia. Dopuszczalne jest rozprawienie się z poszczególnymi zarzutami niejako en bloc, poprzez zaprezentowanie odmiennego zapatrywania w kwestii faktów lub prawa nie pozostawiające przestrzeni dla racjonalnej obrony pozostałych zarzutów, które - przy uwzględnieniu koncepcji sądu - stają się wówczas bezprzedmiotowe3Podstawę prawną orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu, zawartego w punkcie III sentencji wyroku, stanowi art. 100 w zw. z art. 98 § 1, § 1 1 i § 3 w zw. z art. 99 k.p.c. Z uwagi na częściowe tylko uwzględnienie żądań koszty procesu należało stosunkowo rozdzielić. Powodowie wygrali sprawę w 64 %, zaś pozwany w 36 % i w tym stanie rzeczy na rzecz powodów należało zasądzić kwotę 2 662,64 zł tytułem kosztów procesu.Na skutek potrącenia wierzytelności przez powodów (pozwanych wzajemnych) doszło do całkowitego ich rozliczenia się z bankiem co do kwoty udostępnionego im kapitału, dlatego powództwo wzajemne podlegało oddaleniu w całości, o czym orzeczono w pkt IV sentencji wyroku.W zakresie powództwa wzajemnego pozwany (powód wzajemny) przegrał sprawę w całości i na podstawie art. 98 § 1, § 1 1 i § 3 w zw. z art. 99 k.p.c. obowiązany jest zwrócić powodom (pozwanym wzajemnie) koszty niezbędne do celowej obrony. Od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Na zasądzoną kwotę składają się: 10 800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.sędzia (del.) Anna Baran
ZARZĄDZENIE
1.  odnotować w kontrolce uzasadnień sędziego (projekt sporządzony przez asystenta sędziego – S. K.);2.  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego (wniosek);3.  przedstawić akta wraz z wpływem z wyłączeniem wpływu apelacji, którą wraz z aktami przesłać do SA w K. lub za 21 dni.sędzia (del.) Anna Baran1https://zbp.pl/aktualnosci/Archiwalne-wydarzenia/biala-ksiega-kredytow-chf-w-polsce2OSN z 29 października 1998 r., II UKN 282/98, Legalis nr 44600;3OSA w W. z 20 grudnia 2017 r., VI ACa 1651/15, Legalis nr 1733044.